Bel fıtığı, günümüzde hem genç hem de orta yaş gruplarında en sık görülen omurga problemlerinden biridir. Diskin iç kısmındaki jel yapısının dışarı doğru taşmasıyla oluşan bu durum, sinir köklerine baskı yaparak şiddetli bel ve bacak ağrılarına neden olabilir. Her ne kadar bel fıtığı toplumun her kesiminde görülebilse de bazı mesleklerde çalışan kişilerde risk belirgin olarak daha yüksektir. Bunun nedeni yapılan işin omurgaya binen yükü, çalışma pozisyonları ve hareket tekrarlarıdır. Bu yazıda, bel fıtığının en çok hangi mesleklerde görüldüğünü, riskin neden arttığını ve nelere dikkat edilmesi gerektiğini herkesin anlayacağı bir dille ele alacağız.
- Bel Fıtığı Nedir?
Bel fıtığı, omurgadaki disklerin yıpranması, zorlanması veya baskı altında kalması sonucunda disk materyalinin dışarıya çıkması ile oluşur. Bu durum sinirlere baskı yaptığında bacaklara yayılan ağrı, uyuşma, güçsüzlük gibi belirtiler ortaya çıkar. Ağır kaldırmak, uzun süre yanlış pozisyonda oturmak, tekrarlayan hareketler yapmak ve fazla kilo taşımak gibi faktörler bel fıtığının oluşmasını kolaylaştırır. Meslekler de bu faktörlerin bir araya geldiği alanlardır ve bazı iş kollarında bel fıtığı çok daha sık görülür.
- Bel Fıtığı ve Meslekler Arasındaki Bağ
Her mesleğin omurga üzerine uyguladığı yük farklıdır. Bazılarında sürekli ağır kaldırma vardır, bazılarında saatlerce oturmak gerekir, bazı meslekler ise gün boyunca ayakta durmayı ve eğilmeyi zorunlu kılar. İşte bu farklı yüklenme şekilleri bel fıtığının mesleğe bağlı olarak daha sık görülmesine yol açar. Genel olarak üç tür mesleki riskten söz edebiliriz:
- Ağır kaldırma ve yük taşıma gerektiren işler
- Uzun süreli sabit pozisyon gerektiren işler (oturarak ya da ayakta)
- Tekrarlayıcı hareket gerektiren işler
Bu üç kategori, bel fıtığının en çok görüldüğü meslek gruplarını anlamamıza yardımcı olur.
- Ağır İşte Çalışanlarda Bel Fıtığı Riski Neden Artar?
Ağır işlerde çalışanlar bel fıtığı açısından açık ara en yüksek riskli gruptur. Çünkü omurgaya normalin çok üzerinde yük biner ve bu yük her gün tekrarlanır.
Bu gruba giren meslekler:
- İnşaat işçileri
- Depo ve lojistik personeli
- Kargo çalışanları
- Fabrika işçileri
- Madenciler
- Mobilya taşıyanlar ve montaj ustaları
Ağır yükleri kaldırmak, eğilerek çalışmak ve dengesiz zeminlerde hareket etmek disklerin erken yıpranmasına neden olur. Bu kişilerde bel fıtığının daha genç yaşlarda ortaya çıktığı da sıkça görülür. Bazı durumlarda ise hastalık ameliyat gerektirecek düzeye kadar ilerleyebilir.
- Uzun Süre Oturan veya Araç Kullanan Mesleklerde Bel Fıtığı
Bel fıtığı sadece ağır iş yapanlarda görülmez. Hatta pek çok hasta “hiç ağır iş yapmıyorum, nasıl bel fıtığı oldum?” diye şaşırır. Uzun süre oturmak da bel omurlarına ciddi yük bindirir. Özellikle yanlış oturma pozisyonu, masa başında hareketsizlik ve zayıf bel-kalça kasları risk yaratır.
Bu gruptaki meslekler:
- Tır, kamyon ve otobüs şoförleri
- Taksi şoförleri
- Masa başı çalışanlar (muhasebeci, banka çalışanı, danışmanlar)
- Yazılımcılar ve bilgisayar başında çalışan tüm personel
Araç kullananlar için ek bir risk daha vardır: titreşim. Uzun yol şoförlerinde bel fıtığının daha sık görülmesinin nedeni, saatlerce süren titreşim ve oturma pozisyonunun diskleri zorlamasıdır. Ofis çalışanlarında ise ergonomik olmayan sandalyeler, düşük aktivite düzeyi ve sürekli öne eğilerek bilgisayar kullanımına bağlı postür bozukluğu öne çıkar.
- Ayakta Çalışan ve Sürekli Eğilmek Zorunda Olan Meslekler
Ayakta durmak tek başına bir risk değildir ancak uzun süre aynı pozisyonda kalmak ve sık sık öne eğilmek bel fıtığını kolaylaştırır. Bu nedenle bazı mesleklerde bel ağrısı çok yaygındır.
Örnek meslekler:
- Kuaförler ve berberler
- Garsonlar
- Güvenlik görevlileri
- Öğretmenler
Kuaförler gün boyu ayakta durur, sürekli sağa-sola dönerek çalışır. Garsonlar, ağır tepsiler taşır ve hızlı ritimde hareket eder. Öğretmenlerde ise uzun süre ayakta durma ve stresin birleşimi bel problemlerini artırır.
- Tekrarlayan Mekanik Hareket Gerektiren Meslekler
Bazı işler ağır kaldırmayı gerektirmese de sürekli tekrar eden bükülme, eğilme ve dönme hareketleri omurgayı yorar. Diskler tekrar eden bu küçük zorlanmalara karşı zamanla zayıflar.
Bu nedenle bel fıtığı şu mesleklerde yaygındır:
- Oto tamircileri
- Tesisatçılar ve elektrikçiler
- Kaynakçılar
- Makine teknisyenleri
Oto tamircileri özellikle araç altına eğilerek girip çıkma nedeniyle belde asimetrik yük oluşturur. Kaynakçılar ve teknisyenlerdese uzun süre öne eğilme ve sabit kalma problemi öne çıkar.
- Sağlık Çalışanlarında Bel Fıtığı Neden Sık Görülür?
Sağlık çalışanları, bel fıtığının en sık görüldüğü meslek gruplarından biridir. Özellikle hemşire ve hasta bakıcılar risk altındadır.
Sebebi ise açıktır:
- Hasta kaldırma ve taşıma
- Uzun süre ayakta çalışma
- Acil müdahalelerde uygunsuz pozisyon alma
Bu nedenle pek çok hastanede hemşirelere “doğru hasta kaldırma teknikleri” eğitimi verilir. Ancak yoğun tempoda çalışmak zorunda oldukları için ideal pozisyon her zaman sağlanamayabilir.
- Stresli ve Hareketsiz Beyaz Yaka Mesleklerde Bel Fıtığı
Beyaz yaka çalışanlarda bel fıtığının daha az olacağı düşünülür, fakat gerçek tam tersidir. Sürekli masa başında oturmak, yoğun stres, düşük fiziksel aktivite ve yanlış postür, disklere ağır iş kadar yük bindirebilir.
Bel fıtığı riski yüksek beyaz yaka meslekler:
- Bankacılar
- Avukatlar
- Yöneticiler
- Muhasebeciler
Stres, kasların sürekli gergin kalmasına neden olarak omurgaya fazladan yük bindirir. Bu nedenle modern iş dünyasında ofis çalışanlarında bel fıtığı adeta bir “meslek hastalığı” haline gelmiştir.
- Hangi Mesleklerde Bel Fıtığı Ameliyata Kadar İlerleyebilir?
Her bel fıtığı ameliyat gerektirmez ancak bazı mesleklerde hastalığın ilerlemesi daha hızlı olabilir. Özellikle:
- İnşaat işçilerinde
- Madencilerde
- Lojistik çalışanlarında
- Hemşirelerde
- Uzun yol şoförlerinde
Yüksek tekrarlı zorlanma ve ağır yük sebebiyle sinir köküne olan baskı artabilir. Bu kişilerde ameliyat gerekme ihtimali diğer mesleklere göre anlamlı derecede daha fazladır.
- Bel Fıtığını Önlemek İçin Mesleklere Göre Pratik Öneriler
Bel fıtığı riskini azaltmak mümkündür; önemli olan günlük alışkanlıkları düzenlemektir.
Ağır işte çalışanlar için:
- Yüke yaklaşarak kaldırma tekniğini kullanın.
- Belden değil dizlerden güç alın.
- Yükü mümkünse iki kişi birlikte taşıyın.
Ofis çalışanları için:
- Sandalye yüksekliği dizlerle aynı seviyede olmalı.
- Her 45 dakikada 2–3 dakika ayağa kalkıp yürüyün.
- Monitörü mutlaka göz hizasına getirin.
Şoförler için:
- Koltuk bel çukurunu desteklemeli.
- Uzun yolculuklarda mola verip esneme yapılmalı.
- Direksiyon mesafesi çok yakın veya çok uzak olmamalı.
Ayakta çalışanlar için:
- Destekli tabanlık ve ortopedik ayakkabı tercih edin.
- Tek bacak üzerinde uzun süre ağırlık taşımayın.
- Aralıklı olarak oturarak dinlenin.
Bel fıtığı, farklı mesleklerde çalışan birçok insanın yaşadığı yaygın bir omurga problemidir. Ancak bazı iş kolları —özellikle ağır iş yükü, uzun süreli oturma, tekrarlayan hareketler veya ayakta çalışma gerektiren meslekler— riski belirgin şekilde artırır. Mesleğin getirdiği yüklerden kaçmak mümkün olmasa da doğru ergonomik alışkanlıklar, düzenli egzersiz ve ideal duruş teknikleriyle bel fıtığının önüne geçmek büyük ölçüde mümkündür. Medikal tedavi ile düzelmeyen şiddetli ağrı ya da eşlik eden güç kaybı, beyin cerrahisi hekimine başvurulması gereken önemli uyarı işaretleridir.
Startup Gazetesi, girişimcilik ve yenilik dünyasında önemli bir role sahip platformdur. 2024 yılında 17 yıllık tecrübemizle kurulan şirketimiz, girişimcilik ekosistemine ilham vermek ve bilgi sağlamak amacıyla faaliyet göstermektedir.
